Chemia fotograficzna
Chemia fotograficzna jest to dział chemii zajmujący się reakcjami przebiegającymi w procesach obróbki fotograficznej, np. w wywoływaniu, utrwalaniu, osłabianiu, wzmacnianiu, tonowaniu oraz w procesach wyrobu materiałów światłoczułych, np. w wytwarzaniu emulsji, dojrzewaniu chemicznym i w syntezie dodatków wpływających na właściwości fotograficzne emulsji. /Mikołaj Iliński, Ryszard Kreyser - Podstawy fotografii. Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich/. Tyle definicji. Opis przebiegów procesów chemicznych pozostawię innym, w tym miejscu przedstawię materiały służące do przeprowadzenia wskazanych wyżej procesów chemicznych.
WYWOŁYWACZ
Opakowanie po wywoływaczu methylparamido-hydrochinononowym z wytwórni SATURN w Warszawie. Wytwórnia została założona przez chemika Andrzeja Cejzika, miała siedzibę w Warszawie przy ul. Smoczej 7. Firma reklamowała się w prasie fotograficznej od około 1929 roku, zakończyła działalności przed 1945 rokiem
Hydrochinon - podstawowy składnik większości wywoływaczy fotograficznych, produkt spółdzielnii Chemifarm w Chorzowie, dystrybuowany przez Przedsiębiorstwo Przemysłowo Handlowe Polskie Odczynniki Chemiczne w Gliwicach
Hydrochinon, produkcja z połowy lat.80 XX w.
Wywoływacz w płynie, uniwersalny do błon i papierów fotograficznych W 41 z lat 80. produkcji Bydgoskich Zakładów Fotochemicznych FOTON
Stężony roztwór wywoływacza należało rozcięczyć wodą w stosunku 1:7 do wywoływania papierów fotograficznych (1 część W 41 + 7 części H2O), bądź w stosunku 1:30 dla wywoływania błon fotograficznycznych.
Wywoływacz W 41 wyprodukowany pod koniec XX wieku
Wywoływacz W 41 z bydgoskiego Fotonu. Pod koniec XX wieku większość akcji spółki FOTON S.A. w Bydgoszczy należała do czeskiej firmy FOMA
Wywoływacze stężone, jednorazowe w płynie: Negatal, Unimal i Pozytal. Ampułki o pojemności ok. 30 ml. Produkcja - FOTON Bydgoszcz 
Wywoływacz jednorazowy Negatal do błon negatywowych FOTOPAN oraz ORWO. Fiolka przeznaczona do sporządzenia 560 ml roztworu. Wywoływacz Negatal pojawił się na półkach sklepowych w 1977 roku
W-31 – Negatal do błon negatywowych Fotopan i Orwo to stężony wywoływacz w płynie przeznaczony dla fotoamatorów do wywoływania czarno-białych amatorskich błon negatywowych małoobrazkowych, zwojowych i płaskich produkcji Fotopan i Orwo. Negatal jest wywoływaczem drobnoziarnistym dającym w trakcie obróbki drobne ziarno. Objętość użytkowa na jaką przeznaczony jest zestaw jest dostosowana do pojemności koreksów. Forma opakowania Negatalu zapewnia wysoką trwałość wyrobu, łatwość przygotowania oraz daje możliwość pełnego wykorzystania wywoływacza.
Sposób przygotowania
Ampułkę należy naciąć nożykiem w miejscu zwężenia i energicznym ruchem ręki odłamać jej górną część. Zawartość wlać do wody destylowanej lub wodociągowej przegotowanej, lekko stukając palcem w dno ampułki.
Ostrożnie !
Płyn zawiera alkalia żrące. Jedna ampułka przeznaczona jest do przygotowania 560 ml roztworu użytkowego, w tym celu należy: do 530 ml wody wlać zawartość ampułki, roztwór starannie wymieszać i doprowadzić do temperatury, w której będzie wywoływana błona negatywowa.
Wydajność
W roztworze wywoływacza przygotowanym z ampułki można wywołać 5 błon zwojowych lub małoobrazkowych, przy czym przy wywoływaniu każdej następnej błony należy czas wywoływania zwiększyć o 10 procent w stosunku do wywoływania poprzedniej błony negatywowej.
Wywoływacz uniwersalny Unimal (W-30) do błon i papierów fotograficznych
Wywoływacz Pozytal służący do wywoływania papierów fotograficznych. Fiolka przeznaczona do sporządzenia 300 ml roztworu
Wywoływacz negatywowy drobnoziarnisty W-37 przeznaczony głównie do wywoływania negatywów NB 04
Wywoływacz konfekcjonowany, w proszku umożliwiający sporządzenie 600 ml wywoływacza. Produkcja kwiecień 1979 roku
Wywoływacz W-37 jest metolowo-hydrochinonowym wywoływaczem drobnoziarnistym, przeznaczonym do wywoływania małoobrazkowych i zwojowych czarno-białych błon negatywowych. Wywoływacz ten gwarantuje wykorzystanie nominalnej czułości błony przy bardzo drobnym ziarnie uzyskanego obrazu negatywowego, co pozwala wykonywać duże powiększenia.
Czas wywoływania błony negatywowej FOTON NEGATYW NB-04 wynosi 12-16 minut. 600 ml roztworu wywoływacza wystarcza na wywołanie sześciu błon małoobrazkowych lub zwojowych, przy czym pamiętać należy, że czas wywoływania kolejnej błony winien być dłuższy o 10% w stosunku do czasu wywoływania błony poprzedniej.
Dużo sukcesów w pracy życzą
BYDGOSKIE ZAKŁADY FOTOCHEMICZNE
Hydrofen W 17 - najpopularniejszy wywoływacz do błon fotograficznych produkcji bydgoskiego Fotonu
Hydrofen W-17 jest drobnoziarnistym wywoływaczem negatywowym polecanym do wywoływania błon małoobrazkowych, zwojowych i płaskich produkcji Foton. Zaletą jego jest fakt podwyższania światłoczułości błon fotograficznych bez wzrostu ziarnistości.
Wywoływacz Hydrofen W-17 składa się z dwóch części: część A (mała torebka) i część B (duża torebka).
W 1 dm3 wywoływacza można wywołać około 10 błon małoobrazkowych lub zwojowych. Po wywołaniu 5 błon, czasy wywoływania każdej następnej błony należy przedłużyć o 1/2 minuty.
Roztwór nie używanego wywoływacza Hydrofen można przechowywać w szczelnie zamkniętej butelce ze szkła oranżowego przez okres 14 dni.
Wywoływacz konfencjonowany jest w opakowaniach do przygotowania 0,6 i 1 dm3 roztworu.
Opakowanie Hydrofenu z 1981 roku
Wywoływacz Hydrofen z 1987 roku - opakowanie tzw. dwupak
Wywoływacz Hydrofen - opakowanie z 1993 roku
Hydrofen z tabelą czasów naświetlania. Bydgoskiego Fotonu już nie ma, produkcja takich błon jak FOTOPAN FL czy HL przeszła do historii
Wywoływacz uniwersalny W 1 przeznaczony do wywoływania papierów, błon i filmów fotograficznych. Opakowanie na 10 litrów roztworu. FOTON Bydgoszcz - produkcja czerwiec 1978 rok
Wywoływacz uniwersalny W-1 jest przeznaczony do wywoływania wszystkich typów i odmian papierów fotograficznych czarno-białych z wyjątkiem papierów Fotonrapid i Fotonoscylograf. Może być również stosowany do wywoływania negatywowych błon zwojowych i arkuszowych w przypadkach, gdy nie przewiduje się wykonywania dużych powiększeń oraz do błon graficznych półtonowych. Wywoływacz uniwersalny W-1 składa się z dwóch opakowań, oznaczonych jako część A i część B.
Trwałość nie używanego wywoływacza uniwersalnego W-1 w roztworze w szczelnie zamkniętej butelce wynosi 7 dni.
W 1 litrze wywoływacza można wywołać 120 arkuszy papieru formatu 9 x 14 cm lub 20 błon płaskich 9 x 12 cm.
Wywoływacz jest konfekcjonowany w opakowaniach do przygotowania 2,5, 5 oraz 10 dm3 roztworu.
Ulotka z przepisem użycia wywoływacza W 1
Wywoływacz W 1 opakowanie na 2,5 litra roztworu
Jeden z popularniejszych wywoływaczy przeznaczonych do obróbki papierów fotograficznych - wywoływacz FENAL W14 z bydgoskiego Fotonu. Na zdjęciach opakowania wywoływacza na 2,5 oraz 5 litrów roztworu
FENAL W 14 na 2,5 litra roztworu. Produkcja 1995 rok
Wywoływacz Fenal W-14 jest przeznaczony do wywoływania papierów fotograficznych o czarnym lub niebieskawoczarnym odcieniu obrazu. Jest to nowoczesny wywoływacz hydrochinonowo-fenidonowy.
Posiada bardzo dużą trwałość, powoduje tylko minimalne brązowienie palców i ubrania, nie wywołuje uczuleń skóry. W porównaniu do wywoływacza uniwersalnego W-1 pracuje nieco bardziej kontrastowo. Wywoływacz Fenal składa się z dwóch opakowań, oznaczonych jako część A i część B.
Trwałość nie używanego roztworu wywoływacza Fenal w szczelnie zamkniętej butelce, wynosi 14 dni.
W jednym dm3 wywoływacza Fenal można wywołać 120 arkuszy papieru formatu 9 x 14 cm.
Wywoływacz FENAL W 14 z 1989 roku w foliowym opakowaniu
FENAL W14 - czyli wywoływacz OPG-03
Wywoływacz FENAL z czeskiej FOMY. Po wykupieniu bydgoskiego FOTONU przez czeską FOMĘ produkcja wywoływacza FENAL była kontynuowana
Wywoływacz MD 76 - odpowiednik D 76 Kodaka. Produkcja współczesna Firmy Fotograficznej 2M z Warszawy. Zestaw na 1 l roztworu
UTRWALACZ
Utrwalacz U1-02 - FOTON Bydgoszcz. Symbol 02 oznacza, że utrwalacz przeznaczony jest do sporządzenia 0,2 litra roztworu
Porcja utrwalacza przeznaczona do sporządzenia 150 ml (utrwalanie błon) lub 200 ml (utrwalanie papierów) roztworu
Utrwalacz U1 - przeznaczony do sporządzenia 1 litra roztworu. Produkcja - koniec lat 80.
Utrwalacz uniwersalny U-1 jest przeznaczony do utrwalania papierów i błon fotograficznych czarno-białych.
Utrwalacz uniwersalny U-1 na 1 dm3 roztworu składa się z jednej części zawartej w 1 torebce polietylenowej, a na większe objętości składa się z 2 części zawartych w 2 torebkach polietylenowych.
W 1 dm3 roztworu utrwalacza uniwersalnego U-1 można utrwalić:
- około 240 arkuszy papieru fotograficznego formatu 9x14 cm
- około 20 błon małoobrazkowych lub zwojowych.
Utrwalacz produkcji ABZ sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Usługowo-Badawczo-Produkcyjno-Handlowe w Gliwicach
Opakowanie utrwalacza uniwersalnego BU-1 na 1/1,25 dm3 roztworu
Utrwalacze produkcji Firmy Fotograficznej 2M z Warszawy - 2M-US (szybki) oraz 2M-UK (kwaśny). Produkcja współczesna
Utrwalacz uniwersalny U1 produkcja FOMA Czechy, polska dystrybucja. Wyrób współczesny
ZWILŻACZ 
Zwilżacze do materiałów fotograficznych czarno-białych i barwnych. Produkcja czeska (FOMA) oraz polska (FOTON Bydgoszcz)
Opis sposobu użycia preparatu FOTONAL
Fotonal jest to stężony roztwór chemikaliów przeznaczony do sporządzania kąpieli zwilżających dla materiałów fotograficznych.
Fotonal jest stosowany jako środek zapobiegający powstawaniu plam z kropel wody na wysuszonym materiale fotograficznym. Używany jest w końcowej fazie obróbki wszelkich materiałów fotograficznych, tj. błon, papierów oraz filmów czarno-białych i barwnych.
Może być stosowany również do zapobiegania powstawaniu plamek od pęcherzyków powietrza przy suszeniu na gorąco papierów o powierzchni błyszczącej.
Roztwór zwilżający Fotonal konfekcjonowany jest w butelkach o pojemności 250 cm3 i 500 cm3.
Roztwór zwilżający Fotonal należy przechowywać w zamkniętych butelkach ze szkła oranżowego w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza powinna utrzymywać się w granicach 5-25°C. Niedopuszczalne jest przechowywanie roztworu w temperaturze poniżej 0°C.
OSŁABIACZ
Osłabiacz Farmera - Bydgoskie Zakłady Fotochemiczne FOTON
Osłabiacz Farmera OF-1 służy do osłabiania negatywów zbyt ciemnych, przewołanych lub prześwietlonych oraz zadymionych.
Roztwór osłabiacza jest nietrwały i powinien być przygotowany bezpośrednio przed użyciem. Działanie silnego, białego światła przyspiesza rozkład osłabiacza, co objawia się zanikaniem żółtego zabarwienia roztworu.
Osłabiacz Farmera OF-1 jest konfekcjonowany w opakowaniach do przygotowania 200 cm3 roztworu.
Sposób użycia:
Proces osłabiania należy prowadzić przy niezbyt silnym białym świetle, obserwując stopień osłabienia negatywu. Po uzyskaniu właściwej gęstości optycznej negatyw należy wypłukać w czasie 30 minut w bieżącej wodzie i wysuszyć. Negatyw można osłabiać bezpośrednio po utrwaleniu i krótkim wypłukaniu w wodzie, bez wysuszenia lub po wysuszeniu. W tym ostatnim przypadku zaleca się przed osłabieniem namoczyć negatyw w wodzie przez 5-10 minut.
WZMACNIACZ
Wzmacniacze miedziowe - FOTON Bydgoszcz
Wzmacniacz miedziowy WZ-1 służy do wzmocnienia negatywów zbyt jasnych, niedowołanych, o małym kontraście. Wzmacniacz podwyższa gęstość optyczną i kontrastowość obrazu negatywowego. Ze względu na równoczesne powiększenie ziarnistości obrazu wzmacniacz WZ-1 nie jest zalecany do wzmacniania negatywów małoobrazkowych, przeznaczonych do powiększania na duże formaty.
Roztwór wzmacniacz WZ-1 jest nietrwały i powinien być przygotowany bezpośrednio przed użyciem.
Wzmacniacz miedziowy WZ-1 jest konfekcjonowany w opakowaniach do przygotowania 200 cm3 roztworu.
0,2 dm3 wzmacniacza miedziowego powinno wystarczyć do wzmocnienia 0,06 m2 materiału negatywowego (1 błona małoobrazkowa lub zwojowa).
Sposób użycia:
Negatywy można wzmaciać bezpośrednio po wywołaniu, utrwalaniu i starannym wypłukaniu w czasie co najmniej 30 minut w bieżącej wodzie, bez suszenia lub po wysuszeniu. W tym ostatnim przypadku negatyw przed wzmacnianiem zaleca się namoczyć w wodzie w czasie 5-10 minut.
ZESTAW WYWOŁUJĄCY DO BŁON NC ORWO
Opakowanie zestawu wywołującego do obróbki błon barwnych ORWO - Orwocolor NC. Produkcja FOTON Bydgoszcz na podstawie receptury firmy ORWO
Błona barwna NC 21 Orwocolor
Zawartość zestawu
Opisy (kursywą) zaczerpnięto z ulotek dołączanych do materiałów oraz z Katalogu Technicznego Wyrobów Fotochemicznych FOTON - 1984 rok
