FENIX - (WZFO)

fenix1 08

FENIX - popularny aparat małoobrazkowy



"Aparat FENIX I jest pierwszym polskim aparatem fotograficznym małoobrazkowym. Należy on do typu aparatów o sztywnej konstrukcji, które obecnie na całym świecie cieszą się coraz większą popularnością. Jego wyposażenie mechaniczne i optyczne odpowiada wymaganiom stawianym nowoczesnym aparatom fotograficznym tego typu i klasy. (…) Obiektyw o jasności 1:2,8, o nieco skróconej ogniskowej (45 mm) zapewnia dużą głębie obrazu, co jest ważne w tym typie aparatów. Migawka o wystarczająco dużym zakresie  czasów posiada synchronizację do lamp błyskowych. Szybki przesuw filmu przy pomocy dźwigni, sprzężony z równoczesnym napinaniem migawki, wyklucza możliwość mimowolnego naświetlenia tej samej klatki filmu dwukrotnie lub przesunięcia nie naświetlonej klatki. Film przesuwa się z kasetki do kasetki bez konieczności wstecznego przewijania po naświetleniu.
Wskaźnik rodzaju założonego filmu i sanki dla dodatkowych przyrządów uzupełniają wyposażenie tego aparatu."  WARSZAWSKIE ZAKŁADY FOTO-OPTYCZNE

Z instrukcji aparatu - ok. 1960 roku

fenix33 01

Fenix II


"Aparat FENIX I jest pierwszym tego typu aparatem produkcji polskiej i nie ustępuje jakością aparatom zagranicznym tej samej klasy. Przeznaczony jest do zdjęć amatorskich. Aparat fotograficzny FENIX II różni się od aparatu FENIX I tym, że ma wbudowany dalmierz sprzężony z obiektywem, co ułatwia znacznie nastawianie na ostro."

Z informatora sprzętu fotograficznego - Antoni Subocz, WNT Warszawa - rok 1961


Produkcję aparatów fotograficznych FENIX I rozpoczęto w Warszawskich Zakładach Foto-Optycznych w 1957 roku, a w 1958 roku wyprodukowano jego ulepszony model -  FENIX II. Aparat FENIX był trzecim - po aparatach START i DRUH, modelem aparatu fotograficznego wyprodukowanego przez WZFO.

Głównym konstruktorem aparatu byli pracownicy WZFO inż. Feliks Sujkowski przy współpracy z inż. Kazimierzem Szandurskim.
Migawka centralna aparatu opracowana została przez inż. Janusza Jirowca, natomiast obliczeń obiektywu Euktar w który aparaty były wyposażane dokonał prof. Jan Matysiak.

Przed wprowadzeniem aparatów FENIX do sprzedaży informowano (początek roku 1957): "Aparat ten będzie produkowany w różnych wykonaniach, tj. będzie wyposażony w różne obiektywy i różne migawki, będą modele bez dalmierza oraz z wbudowanym sprzężonym dalmierzem, a także w przyszłości przewiduje się wypuszczenie modelu z wymiennymi obiektywami. Oczywiście, zależnie od wyposażenia różna też będzie jego cena, która jednak przy seryjnej produkcji będzie utrzymana na takim poziomie, ażeby aparaty były dostępne dla wszystkich fotoamatorów". 

Ceny aparatów w handlu detalicznym z Informatora Foto-Optyki z 1961 roku

FENIX I 1.200 zł
FENIX II 1.500 zł
futerał 125 zł
Dla porównania ceny innych aparatów produkcji WZFO
START 800 zł
START II 1.200 zł
DRUH 150 zł
W tym czasie ceny aparatów importowanych kształtowały się następująco
ZENIT C 2.500 zł (z futerałem i wężykiem)
ZORKI 4 3.600 zł (z futerałem)
EXAKTA Varex IIa 11.400 zł (z pryzmatem, matówką i dalmierzem)

 

Jak informował miesięcznik FOTOGRAFIA - "aparaty FENIX wyposażone będą w obiektywy o tych samych otworach względnych i ogniskowych, różniące się jedynie konstrukcją: trzysoczewkowy (tryplet) "EUKTAR" lub czterosoczewkowy "KOBAR" (tryplet z dwiema soczewkami sklejonymi - typu "TESSAR"). Soczewki obiektywów pokryte warstwa przeciwodblaskową". 

I dalej:

"Aparaty te będą produkowane równolegle z obu obiektywami, tak aby zaspokoić zarówno wybrednych fotoamatorów, którzy stawiają szczególnie wysokie wymagania - dla nich przeznaczony będzie obiektyw "KOBAR", jak i dla fotoamatorów, których możliwości finansowe są bardziej ograniczone - ci będą mogli nabyć aparat z obiektywem "EUKTAR". Aparat będzie wyposażony w migawkę centralną o nastawianych czasach otwarcia od 1/10 do 1/250 oraz B. W przyszłości przewiduje się równoległą produkcję aparatów FENIX z migawką typu "COMPUR" - przy czym nastawianie czasów otwarcia i przysłony będzie ze sobą sprzężone w zależności od warunków ekspozycji (tj. oświetlenia przedmiotu i czułości filmu) i dokonywać się będzie za pomocą jednego tylko pierścienia nastawczego". (…) Zakres głębi ostrości przy danej przysłonie i nastawieniu na określoną odległość wskazują kropki wykonane na stałej części czołówki. Kropki te są różnych kolorów; w tych samych kolorach wykonane są też cyfry, określające wielkość otworu względnego na skali przysłon. I tak dwie kropki w kolorze czerwonym odpowiadają zakresowi głębi ostrości dla przysłony 4, cyfra 4 na skali przysłon jest również czerwona; odpowiednio dla przysłony 8 przewidziano kolor żółty, a dla przysłony 16 kolor zielony".  

I na zakończenie przytoczonego artykułu:

"W przyszłości przewiduje się dalszą rozbudowę tego aparatu przez wbudowanie samowyzwalacza do migawki, zastosowanie światłomierza, a także (…) wymiennych obiektywów. W tym wypadku migawka o większej średnicy zostanie umieszczona za obiektywem, dzięki czemu obiektyw jako całość będzie mógł być wymieniany na obiektyw o ogniskowej dłuższej lub krótszej od normalnej".

I tyle z interesującego artykułu z Fotografii, który ukazał się przed wprowadzeniem aparatów do sprzedaży, autorami artykułu byli - Janusz Jirowiec - główny konstruktor Warszawskich Zakładów Foto-Optycznych oraz Feliks Sujkowski - główny konstruktor aparatów FENIX.       

We wszystkich znanych nam internetowych informacjach dotyczących aparatu FENIX zamieszczona jest informacja, iż w aparacie tym, jako przypuszczalnie jedynym na świecie, migawka aparatu (układ przeniesienie napędu z dźwigni naciągu na języczek naciągu migawki) uruchamiana jest za pomocą sznurka. W związku z czym piszący te słowa czuje się zwolniony od podania tej informacji.


Przegląd modeli aparatów 

model I - Fenix

fenix1 07a

Nazwa FENIX I
Producent Warszawskie Zakłady Foto-Optyczne (WZFO)
Lata produkcji 1957 - 1965
Rodzaj aparatu skrzynkowy aparat celownikowy, wykonujący 36 zdjęć w formacie 24 x 36 mm na małoobrazkowej błonie zwojowej typu 135, przewijanej z kasety do kasety
Korpus aparatu metalowy (odlew ciśnieniowy ze stopu lekkiego)
Obiektyw EUKTAR lub EMITAR 1:2,8/45, trzysoczewkowy anastygmat, przysłona irysowa o wartościach od f/2.8 do f/22 ze skokiem 1 EV, przednia soczewka pokryta warstwą przeciwodblaskową (P), niewymienny 
Migawka centralna trzysektorowa, o czasach otwarcia od 1/10 do 1/250 + B, lub od 1/15 do 1/250 + B, naciąg migawki z jednoczesnym przesuwem błony filmowej, wyzwalana spustem lub za pomocą wężyka spustowego
Celownik lunetkowy, o powiększeniu 0,8x
Nastawianie ostrości manualne według skali metrycznej poprzez obrót pierścieniem obiektywu
Gniazdo statywowe 3/8''
Licznik wykonanych zdjęć
Wskaźnik rodzaju filmu
Stopka i gniazdo do mocowania lamp błyskowych (X)
Blokada zabezpieczająca przed podwójnym naświetleniem lub opuszczeniem nie naświetlonej klatki zdjęciowej

 

model II - Fenix II

fenix11 04a

Aparat wyposażony w dalmierz

 

model III - Fenix Ia

 fenix Ia

Model aparatu bez dalmierza, wyposażony w wizjer ze świetlną ramką

 

 model IV - Fenix Ib

 fenix1 05

Fenix Ib jest rzadką odmianą aparatu FENIX I. Różni się on od tego ostatniego w zasadzie tylko tym, że posiada mechanizm (gałkę) służący do powrotnego zwijania filmu oraz widoczną w wizjerze podświetlaną ramkę ograniczającą format zdjęcia

 

model V - Fenix IIa

fenix2a

Aparat identyczny jak Fenix II lecz wyposażony w obiektyw Kobar

zdjęcie pochodzi ze strony auction.violity.com

 model VI - Fenix IIb / Zefir b

 fenix33 02

Fenix IIb różnił się od aparatu Fenix I tym, że wyposażony został w mechanizm powrotnego przewijania filmu

fenix33 03

 Zefir B - aparat niczym nie różniący się od aparatu Fenix IIb


 

kupujemy